DOM OTWARTY | MOSTY Z KSIĄŻEK | Rodzinny klub czytelniczy

Dzięki dofinansowaniu z Funduszu Edukacji Kulturalnej w roku 2023 udało się zrealizować wszystkie wydarzenia zaplanowane w związku z realizacją spotkań pt. „Mosty z książek – rodzinny klub czytelniczy”. Projekt skierowany był do rodzin z dziećmi i stał się serią wydarzeń inspirujących do zaangażowanej lektury. Wydarzeniom i spotkaniom towarzyszyły grafiki autorstwa Ani Zajdy.

Podczas stanowiącego trzon projektu cyklu rodzinnych warsztatów twórczych prowadząca zajęcia Magda Majewska każdorazowo zapraszała osoby uczestniczące – dzieci i dorosłych – do wspólnej lektury książki i jej aktywnego odbioru poprzez rozmowę, elementy dramy oraz działania twórcze. W efekcie na spotkaniach toczył się żywy dialog wokół poruszanych w wybranych książkach tematów. Mocny akcent został też położony na język wizualny, który jest ważnym elementem tego, jak książka komunikuje się z czytelnikami i czytelniczkami. Każda z wybranych książek charakteryzowała się innym stylem ilustracji – prowadząca sięgnęła m.in. po twórców już klasycznych, jak Józef Wilkoń czy Štěpán Zavřel, ale też współczesną minimalistyczną twórczość Agaty Królak czy Carson Ellis.

Istotne były oczywiście także zagadnienia, których dotykały czytane na zajęciach książki, jak wartość różnorodności, relacje międzypokoleniowe, bycie sobą i komunikacja z innymi. Wreszcie – każda z czytanych książek wydana była przez inne wydawnictwo specjalizujące się w literaturze dziecięcej, co pozwoliło przybliżyć dorosłym uczestnikom i uczestniczkom zajęć różnorodność skierowanej do dzieci oferty wydawniczej.

Podczas zajęć twórczych wykorzystywane były różne techniki plastyczne, m.in. akwarela, tempera, suche pastele, kolaż, druk roślinny, kompozycje przestrzenne. Aby dać uczestnikom i uczestniczkom szansę w pełni doświadczyć możliwości oferowanych przez poszczególne techniki, prowadząca zadbała o dobrej jakości materiały, jak np. profesjonalne akwarele czy papier akwarelowy o dużej gramaturze.

W trakcie wszystkich towarzyszących lekturze aktywności istotne było nastawienie na proces, nie na efekt, nieocenianie oraz czerpanie radości ze wspólnego działania. Istotnym aspektem było to, że rodzinny charakter warsztatów umożliwiał podjęcie twórczych aktywności i zmierzenie się z różnego rodzaju twórczymi blokadami także dorosłym.

Na zakończenie cyklu warsztatów wszystkie osoby otrzymały zaprojektowany przez zaangażowaną w projekt artystkę Anię Zajdę obrazek, który można wykorzystać do różnego rodzaju samodzielnych aktywności twórczych – od zakładek, przez kolaże po udekorowanie różnych przedmiotów.

W ramach projektu zrealizowano następujące wydarzenia:

• 13 kwietnia 2023 debata „Przeczytaj mi ten obrazek. Co robi ilustracja w książkach dla dzieci?”. W debacie udział wzięli: 𝗝𝗼𝗮𝗻𝗻𝗮 𝗢𝗹𝗲𝗰𝗵 – autorka książek dla dzieci i młodzieży, krytyczka literacka, felietonistka, ilustratorka książek. Jurorka konkursów literackich i ilustratorskich, członkini Polskiej Sekcji IBBY. Publikowała m.in. w „Gazecie Wyborczej” i „Książkach. Magazynie do czytania”, „Tygodniku Powszechnym”, „Rzeczpospolitej”, „Nowych Książkach”. Laureatka licznych nagród i wyróżnień za teksty książek i ilustracje , m.in.: nagrody Naszej Księgarni, nagrody im. Kornela Makuszyńskiego, nagrody specjalnej Polskiej Sekcji IBBY. Jest absolwentką warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. 𝗔𝗻𝗶𝗮 𝗢𝗸𝗮 – dziennikarka, redaktorka. Pierwszą recenzję książki dziecięcej opublikowała 30 lat temu. O książkach, czytelnictwie dziecięcym i czytaniu z dziećmi pisze do dziś. Blisko 10 lat tworzyła bloga Zabawkator. Ma na koncie organizację konkursów książkowych, bycie jurorką czy nominującą w takich inicjatywach jak „Świat Przyjazny Dziecku” i plebiscyt „Lokomotywa”, prowadzenie warsztatów dla rodziców, książkowe spotkania w radio i tv. Prywatnie: psychofanka komiksu dziecięcego i skandynawskiej literatury dziecięcej. 𝗠𝗶𝗰𝗵𝗮ł 𝗥𝘇𝗲𝗰𝘇𝗻𝗶𝗸 – kulturoznawca, scenarzysta i rysownik, twórca żartów rysunkowych, ilustracji i murali. Współautor komiksów dla dzieci i młodzieży: „Reformator. Marcin Luter”, „88/89”, „Żona dyplomaty” i „Strzały na Służewcu” oraz kilku albumów dla dorosłych. Wydawca zinów. Członek artystycznej grupy Maszin. Współodpowiedzialny za fanpage „Naprawdę nieśmieszne rysunki”. Główny specjalista do spraw wystaw i komiksów w Muzeum Karykatury w Warszawie; opiekun Lengrenówki.

Spotkanie poprowadziła autorka projektu 𝗠𝗮𝗴𝗱𝗮 𝗠𝗮𝗷𝗲𝘄𝘀𝗸𝗮 – redaktorka, animatorka kultury, popularyzatorka literatury i kultury dla dzieci aktywna w internecie pod szyldem Mosty z książek, członkini Polskiej Sekcji IBBY. Od 2013 redaktorka strony krytykapolityczna.pl, odpowiedzialna głównie za tematykę kulturalną i społeczną. Absolwentka studiów podyplomowych poświęconych książce dla dzieci i młodzieży na UW. Redaktorka książek, głównie dla dzieci i młodzieży (m.in. słynnej Złodziejki książek). Od 2022 roku członkini kolektywu blogerskiego tworzącego plebiscyt „Lokomotywa”.

Dzięki współpracy z Wydawnictwem Tatarak debacie towarzyszyło otwarcie wystawy ilustracji Štěpána Zavřela, wybitnego czeskiego ilustratora, malarza, twórcy książek dla dzieci. Wystawę można było oglądać w ARTENEUM w dniach 13 kwietnia – 13 maja 2023 r. Dodatkowo wystawa prac Štěpána Zavřela zainspirowała także działania promujące czytelnictwo podczas Nocy Muzeów, co wcześniej nie zostało ujęte we wniosku projektowym, a co stało się częścią finisażu wystawy. Dzięki uprzejmości Wydawnictwa Tatarak tego dnia goście wydarzenia mogli oprócz oprowadzania po wystawie wysłuchać bajki Štěpána Zavřela „Zaczarowana Rybka”, po lekturze zaś uczestniczyć w warsztatach plastycznych.

Wydarzenie odbywało się pod patronatem Polskiej Sekcji IBBY oraz Plebiscytu Lokomotywa. Szeroko informowano o nim w sieci m.in. na portalach internetowych, stronach i grupach na Facebooku.

• 22 kwietnia 2023 pierwsze spotkanie rodzinnego klubu czytelniczego Mosty z książek. Punktem wyjścia do rozmowy i działań plastycznych była książka „Włosy” Julii Talagi z ilustracjami Agaty Królak (wyd. Natuli – dzieci są ważne). 

• 13 maja 2023 drugie spotkanie rodzinnego klubu czytelniczego Mosty z książek. Podczas wydarzenia rodzice/opiekunowie z dziećmi przeczytali książkę „Dziadek Tomek” Mafry Gagliardi z ilustracjami Štěpána Zavřela (Wydawnictwo Tatarak). Spotkaniu towarzyszyła twórcza interpretacja tekstu.
•  24 czerwca 2023 r. trzecie spotkanie rodzinnego klubu czytelniczego Mosty z książek. Lektura i działania plastyczne wokół książki „Zu dę daś?” Carson Ellis w przekładzie Michała Rusinka (wydawnictwo Wytwórnia). Relacja ze spotkania:
•  16 września 2023 r. czwarte spotkanie rodzinnego klubu czytelniczego Mosty z książek. Dzięki lekturze książki „Jamnik Jacenty” napisanej i zilustrowanej przez Juliette Lagrange (tłum. Paweł Łapiński, Wydawnictwo Polarny Lis) uczestnicy spotkania wspólnie tworząc prace plastyczne zastanawiali się m.in. czy wszyscy mogą tworzyć sztukę. 
• 14 października 2023 r. piąte spotkanie rodzinnego klubu czytelniczego Mosty z książek. Uczestnicy zajęć zachwycali się bogactwem kolorów i kształtów wyczarowanych przez klasyka polskiej ilustracji Józefa Wilkonia w książce „Rzecz o tym, jak paw wpadł w staw” z poetyckim tekstem Agnieszki Wolny-Hamkało (Wydawnictwo Hokus-Pokus). 
•  4 listopada 2023 r. szóste spotkanie rodzinnego klubu czytelniczego Mosty z książek. Dzięki książce „Amadeusz Foczka (ale z głową bobra)”, autorstwa Marii Sternickiej-Urbanke z ilustracjami Justyny Sokołowskiej (Wydawnictwo Dwie Siostry) uczestnicy zajęć mieli okazję tworzyć wspólnie własne prace plastyczne i zastanowić się, czy to, jak wyglądamy, decyduje o tym, kim jesteśmy.
• 15 grudnia 2023 r. spotkanie Ściąga dla Mikołaja, podczas którego Magda Majewska, popularyzatorka książek dla dzieci i młodzieży działająca pod szyldem Mosty z książek, podpowiadała, jakie książki warto wybrać na prezent dla dzieci w różnym wieku. Prowadząca przedstawiła wybrane pozycje z bogatej oferty wydawniczej, w tym książki obrazkowe, komiksy oraz powieści dla starszych dzieci. Spotkanie miało charakter rozmowy i wymiany myśli, nie jednostronnej prezentacji. Podczas wydarzenia powstała lista rekomendacji, która została udostępniona na Facebooku oraz Instagramie:

1. Tajemnica Świętego Mikołaja – Mac Barnett (Wydawnictwo Dwie Siostry)
2. Co uczucia robią nocą? – Tina Oziewicz (Wydawnictwo Dwie Siostry)
3. Ciesz się – Sylwia Krachulec (Wydawnictwo Widnokrąg)
4. Sto rzeczy, których nauczysz się w życiu – Heike Faller (Wydawnictwo Format)
5. Gdzie ty jesteś, koguciku? – Anna Kaźmierak (Wydawnictwo Wytwórnia)
6. Królowa w jaskini – Julia Sarda (Wydawnictwo Tako)
7. Tam i z powrotem. Opowieści jaskółek – Marianna Oklejak (Wydawnictwo Libra PL)
8. Historia obrazów dla dzieci – David Hockney, Martin Gayford (Wydawnictwo Rebis)
9. Ziemianie – Ewa Solarz (Wydawnictwo Druganoga)

10 Detektyw Wróbel i struty dziób – Tomasz Samojlik, Adam Wajrak (Wydawnictwo Agora dla dzieci)

11. Seria „Wiedźmun” – Tomasz Samojlik (Wydawnictwo Kultura Gniewu)
12. Mira – Sabine Lemire, Rasmus Bregnhoi (Wydawnictwo Dwie Siostry)
13. Gerda. Dziewczyna z mgły – Marco Rocchi, Francesca Carita (Wydawnictwo Centrala)
14. Seria „Lightfall” – Tim Probert (Wydawnictwo Wilga / GW Foksal)
15. Kurzol. Strach się bać! – Boguś Janiszewski (Wydawnictwo AGORA)
16. Ten ptak, co mieszka we mnie, leci, dokąd chce – Sara Lundberg (Wydawnictwo Wytwórnia)

W projekcie „Mosty z książek” udział wzięło 188 uczestników.

Projekt „Mosty z książek” pokazał nam jako organizatorom, że w dzisiejszym, tak scyfryzowanym i wypełnionym elektronicznymi gadżetami świecie istnieje duże zapotrzebowanie na kontakt z książką i wyciszenie, jakie przynoszą prace plastyczne robione w skupieniu. Mając rezerwowe listy zapisów na zajęcia przez całość trwania projektu oraz obserwując zrelaksowanych i kreatywnych uczestników i uczestniczki dobitnie się o tym przekonaliśmy. „Dziękuję za wspaniałe zajęcia” podkreślała w mailu jedna z uczestniczek, zapisując się na kolejne spotkanie. Takich głosów mieliśmy całkiem sporo. Spotkania rodzinne (najczęściej były to pary rodzic – dziecko) na naszych warsztatach przede wszystkim pozwoliły rozwijać krytyczne myślenie, umiejętność podejmowania dialogu, umiejętności współpracy i współdecydowania, uważności i kreatywności.

Spotkania w jednej z naszych placówek na pewno przyniosły także większą rozpoznawalność nowego miejsca w Dzielnicy Targówek, jakim jest DOM OTWARTY. Było dla nas istotne, że przy sporej frekwencji uczestniczki i uczestnicy mogli swobodnie korzystać z nowoczesnych udogodnień na miejscu (np. pokój wyciszeń czy specjalne słuchawki wygłuszające).